Fantastična melodrama “Oblik vode” (Shape of Water) meksičkog redatelja Guillerma Del Tora dobitnik je Zlatnog lava na 74. filmskom festivalu u Veneciji, koji je završio u subotu navečer.
Žiri kojim je predsjedala glumica Annette Bening dodijelio je glavnu festivalsku nagradu ovom žanrovski hibridnom filmu koji se zbiva 60-ih godina te pripovijeda o uzajamnom odnosu čistačice u laboratoriju (Sally Hawkins) i čudovišta nejasnog podrijetla koje CIA drži uzapćeno u tanku s vodom.
Del Torov film prikazan je u drugoj polovici festivala i odmah primljen jako dobro. Kritike su bili euforične, “Oblik vode” u ovom trenutku ima 100 posto pozitivnih kritika na metastranici filmske kritike Rotten Tomatoes, a istaknuti komentatori konstatirali su da je “Oblik vode” najbolji Del Torov film nakon legendarnog “Panova labirinta”. Zlatni lav, stoga, nije osobito iznenađenje.
Guillermo del Toro primio je Zlatnog lava na festivalu u Veneciji
Nagrada je, ujedno, i zasluženo priznanje jednom zanimljivom, inteligentnom filmašu koji je u karijeri spretno znao povezati Hollywood i filmove na španjolskom, studijske spektakle i osobenjačke vizije, žanrovski film i “art”, visoku kulturu i “pulp”. Ako je prema odjecima suditi, i “Shape of Water” je takav, neočekivani hibrid.
Najbolji prvi film
Drugu festivalsku nagradu, Srebrnog lava i veliko priznanje žirija, dobio je izraelski režiser Samuel Maoz za film “Foxtrot”. Riječ je o drugom Maozovu filmu koji je nagrađen u Veneciji: isti je režiser 2009. osvojio Zlatnog lava za film “Lebanon”, koji se čitav zbiva u realnom vremenu u kupoli tenka. Maozov novi film “Foxtrot” triptih je od tri priče koje prate pogibiju izraelskog vojnika te njegovu obitelj nakon što sazna vijest o njegov smrti. Film je također dočekan hvalospjevima, pa se čini da ni ta odluka žirija neće biti previše osporavana.
Nagradu za najbolju žensku ulogu dobila je Charlotte Rampling za ulogu u belgijsko-talijanskom filmu “Hannah” Andrea Pallaora. U filmu Rampling glumi suprugu čovjeka koji je bacio ljagu na obitelj počinivši nikad razjašnjen zločin, a njegova žena pokušava žonglirati između lojalnosti mužu i nastojanja da joj se obitelj ne raspe.
Nagradu za najbolju mušku ulogu dobio je palestinski glumac Kamel El Basha za ulogu u libanonskom filmu “Uvreda” režisera Ziada Doueirija.
Jedan od velikih dobitnika 74. Venecije je i francuski film “Skrbništvo” (Juste a la garde) redatelja debitanta Xaviera Legranda. Legrandov film iz perspektive 12-godišnjeg djeteta prati borbu roditelja za skrbništvo nad njim, a stvar se zakuha kad majka prinese pisanu izjavu dječaka da ne želi viđati nasilnog oca - izjavu za koju do kraja filma ne znamo je li autentična, kao i je li istinita. Legrandov film žiri je nagradio za najbolju režiju, a dobio je i nagradu za najbolji prvi film.
Za najbolji scenarij žiri je nagradio Irca Martina McDonagha za kriminalističku mozaičku dramu neobičnog naslova: “Tri reklamna panoa na prilazu Ebbingu, Missouri”.
Posebno priznanje žirija dobio je, pak, australski aboridžinski režiser Warwick Thornton, autor kojeg naši gledatelj poznaju po izvrsnoj narkodrami “Samson i Dalila” distribuiranoj u Hrvatskoj. Thornton je u Veneciji nagrađen za film “Slatka zemlja”, koji je situiran u pustinjsku centralnu Australiju 1929. te prati početke podčinjavanja aboridžinske zajednice od bijelih doseljenika.
Bez nagrada
U godini u kojoj je program Venecije bio krcat inteligentnog ili barem ambicioznog holivudskog mainstreama, Del Torov je film jedini od sjevernoameričkih naslova dobio nagradu žirija. “Suburbicon” Georgea Clooneyja, “Majka” Darrena Aronofskog te “Smanjivanje” (Downsizing) Alexandera Paynea, unatoč solidnim odjecima, ostali su bez kipića.
No, nagradu je zato dobio jedan rubni, ali svejedno veliki američki klasik. Riječ je o legendi socijalnog i antropološkog dokumentarca, 87-godišnjem djedu dokumentarizma Fredericku Wisemanu. Wiseman - čovjek koji je ključne filmove snimio još 60-ih - dobio je nagradu kritike FIPRESCI za svoj novi film “Ex libris - njujorška javna knjižnica”, u kojem kamerom promatrački prati svakodnevicu zaposlenika i korisnika najveće komunalne biblioteke na svijetu.
Riječ je o novom u nizu dokumentarnih filmova u kojima vremešni, ali neumorni Wiseman secira funkcioniranje velikih institucija. Prije knjižnice, Wiseman je snimio slične filmove o klubu Crazy Horse, londonskoj Nacionalnoj galeriji, baletu pariške opere i Sveučilištu Berkeley.
Guillermo Del Toro rođen je 1964. u gradu Guadalajara u Meksiku. Redateljsku je karijeru počeo nizom kratkih filmova te suautorstvom u horor seriji “Naznačeno vrijeme”, svojevrsnoj meksičkoj inačici “Zone sumraka”, u kojoj su iskustvo pekli i budući oskarovci Alfonso Cuaron i Emmanuel Lubetzki. Kao autor dugometražnog filma debitirao je 1993. okultnim nadnaravnim hororom “Cronos”, koji je stekao mali kultni status. Del Toro odmah dobiva poziv u Hollywood, gdje snima vizualno sugestivni biološki horor “Mimic” o biološkom otrovu koji prouzroči mutaciju kukaca čudovišnih razmjera u njujorškoj kanalizaciji. Nakon tog podcijenjenog i ne baš jako uspješnog filma Del Toro se prvi put seli u svoju treću filmsku domovinu - Španjolsku - gdje snima “Đavolju kičmu” (2001.), nadnaravni “gothic” u ambijentu Španjolskog građanskog rata. Potom se opet vraća u Hollywood gdje snima strip adaptaciju “Hellboya” (dva filma, 2004., 2008.).
U pauzi između “Hellboya” ponovo će se preseliti u Španjolsku i snimiti film koji mu je obilježio dosadašnju karijeru. Riječ je o “Panovu labirintu”, maštovitoj smjesi bajke, horora i partizanskog filma, filmu u kojem koristi antrolopologiju, bajku i folklor kao oruđe kritike patrijarhata, konzervativnog modela obitelji, te veze tih vrijednosti s povijesnim fašizmom. Kad se pojavio, “Panov labirint” je bio prava bomba. Premda u Cannesu nije dobio nagradu, osvojio je niz nagrada za najbolji film godine, nominiran je za šest Oscara, od kojih je dobio tri. Riječ je o filmu koji možda i ponajbolje demonstrira Del Torove vrline, sposobnost da poveže mit, folklor i pulp žanrove s političkim temama.
Nakon “Panova labirinta” Del Toro se vratio u Hollywood i nanizao par prilično bezličnih studijskih naslova (“Pacifički prsten”, horor “Crimson Peak”), tako da je “Oblik vode” njegov dobrodošli povratak.
Del Toro je, osim kao režiser, aktivan i u drugim medijima. Suautor je nekoliko igrica te ciklusa vampirskih horor-romana. U svim oblicima fikcije kojima se bavio iskazuje slične političke i poetičke sklonosti: političku antiautoritarnost, sklonost prema marginaliziranim zakucima pulp i šund kulture te prezir prema društvenim, političkim i estetskim hijerarhijama.