Venecija: Radikalna verzija ‘Orkanskih visova’ izazvala je pljesak, ali i zvižduke

Ekraniziran je na desetine puta, od Hollywooda do Meksika i Japana. Ekranizirali su ga Buńuel i Wyler, uglazbljivali Bernie Hermann i Kate Bush. Roman “Orkanski visovi” Emily Brontë jedan je od evergrina romantičarske kulture i djelo koje je u 20. stoljeću imalo toliko prerada i verzija. Kojeg smisla ima raditi još jednu?

To pitanje postavila je samoj sebi i britanska redateljica Andrea Arnold kad se latila nove - tko zna koje - verzije “Wuthering Hights”, verzije koja je u utorak predstavljena u Veneciji. Arnold je ozbiljna zvijezda na uzlazu novog britanskog filma, autorica izvrsnih filmova “Red Road” i “Akvarij”, filmova koji, međutim, baš ni po čemu ne odaju da bi njihova autorica mogla snimati krinoline i pejzaže. Izrazito moderni, urbani, pseudodokumentarni po stilu, filmovi Andree Arnold daleko su od klasičnog adaptatorskog akademizma. A nakon što smo ih vidjeli, možemo reći da su isti takvi i njeni “Orkanski visovi”. Zaboravite totale lijepih pejzaža, duge poljupce i gudače u offu: “Orkanski visovi” u Arnoldičinoj verziji kvrgavi je, prljavi, naturalistički film koji će ljudi ili voljeti ili mrziti.

Nervozna kamera

Priču o slugi Heathcliffu koji se fatalno zaljubio u kćer svoga gazde Andrea Arnold je kao prvo ogoljela od svih višaka, izbacila čitav drugi dio romana i niz sporednih likova, te se koncentrirala na fatalnu, destruktivnu ljubav dvoje glavnih junaka. Drugo, likove je pomakla klasno, pa se radnja ne zbiva na gospodskom imanju, nego u familiji jorkširskih ovčara koji žive tek nešto bolje od vlastite stoke. Treći i za mnoge najneočekivaniji pomak Arnold je napravila time što je Heathcliffa od Roma pretvorila u Afrikanca, čime je njegovoj klasnoj dodala i rasnu izopćenost. Tome treba dodati i njen redateljski stil koji bi naizgled prije odgovarao ratnom dokumentarcu nego Emily Brontë: s pokretnom, nervoznom kamerom, često van fokusa, s puno neočekivanih rezova. Svidio mi se redateljičin eksperiment, no mnogo je onih u Veneciji kojima nije pa je na prvoj projekciji film dočekan miksom pljeska i zvižduka.

Tri domaća filma

Uz “Wuthering Hights” glavni program donio je u utorak “Krticu”, crnohumorni, nasilni, pokatkad radikalno mizantropski film osvete japanskog kult-režisera Siona Sona. No, ovdje su pažnju (pogotovo) domaćih medija skrenula čak tri domaća filma na temu - imigranata. Prvi od njih, “Ja sam Li”, bavi se Kineskinjom zagubljenom u venetskoj laguni, a u njemu glumi Rade Šerbedžija. Drugi, “La bas” Guida Lombradija prati regrutaciju ilegalnih imigranata u dilanje droge. Treći - “Selo od kartona” - djelo je jednog od najvećih aktivnih talijanskih klasika, pobjednika Cannesa i Venecije, 80-godišnjeg Ermanna Olmija.

Režiser “Drva za klompe” u svojim je filmovima uvijek miješao vlastiti katolicizam i socijalističke nazore, pa je tako i ovaj put. Junak “Sela od kartona” je stari svećenik ( Michael Lonsdale) koji mora isprazniti crkvu kojoj slijedi rušenje. Posljednje večeri, u praznoj crkvi, sam i ogorčen, svećenik čuje šumove i otkriva da se u sakristiji skriva skupina afričkih emigranata.

Zvonar Rutger

Župnik ih krije od karabinjera, i zbog toga se sukobljava sa također starim zvonarom kojeg glumi Rutger Hauer, zvijezda “Blade Runnera”. Pod motom koji izgovara svećenik (“milosrđe je pravo samo kad je nepoželjno”), Olmi je snimio duboko nabožni film koji je ujedno poziv na otpor sve ksenofobnijoj talijanskoj većini. Puno je dobrih namjera u tom filmu, ali ga to nažalost ne čini dobrim. Krut, prekomjerno alegoričan i teatralan, nalik nekom pedagoškom moralitetu, “Villaggio di cartone” djelo je umjetnika čiji genij blijedi.