Jesu li Srbi zapravo “mali Rusi” sa Sjevernog pola? Novi zapovjednik ruske vojne baze u Nišu, Viktor Guljevič, iznio je tu “arktičku” teoriju etnogeneze Srba koja je konsternirala srpsku javnost, ali dobar dio ne zna kako se postaviti, iako su neki “zapljeskali tim novim pronalascima”.
Tako je teorijom da su Srbi - Rusi (doduše “mali”, ali ipak Rusi) kulminiralo veliko političko savezništvo Srba i Rusa. Guljevič je tu teoriju iznio u “dobroj vjeri” kao podatak koji bi se Srbima morao svidjeti i sigurno u tome ne vidi ništa sporno, pogotovo ne kao udarac srpskoj nacionalnoj taštini. Štoviše, to bi trebao biti dodatni dokaz da Srbija prihvati Rusiju kao svoga zakonitog saveznika te da odustane od članstva u NATO-u i EU. No, činjenica je da su toj teoriji najskloniji upravo “najveći zaštitnici srpstva”, srpski ognjištari i ultranacionalisti. Srpski radikalni nacionalisti su fenomen jer su zapravo i proruski raspoloženi, pa makar velikosrbi postali malorusi, što im može smetati na semantičkoj razini.
Srpski povjesničar Milivoj Bešlin kaže da je srpski nacionalistički korpus rusifciran ne u etničkom, nego u političkom smislu. “Po tome je Srbija fenomen. Motivi su u činjenici da je srpski nacionalizam, koji se u ratovima 90-ih pokušao samoostvariti i realizirati svoje velikodržavne ciljeve te je poražen, zbog toga frustriran. Izlazeći iz toga, identifikacija s Putinovom Rusijom stvara srpskom nacionalizmu iluziju da se revitalizira, da je snažniji nego što jest i da će uz pomoć režima u Kremlju realizirati svoje ideje”, zaključuje Bešlin.
Očito je riječ o problemu nacionalnog identiteta koji je “zbunjen” pa kulturolog Ratko Božović smatra da je Srbima poručeno “vi nemate svoj identitet, izgubljeni ste u vremenu i prostoru i mi ćemo vam reći tko ste i što ste”.
Ruski ambasadori u Srbiji često drže predavanja o srpstvu, postavljajući se kao “zaštitnici srpskih nacionalnih interesa”.
Dok 41,3% Srba smatra Ruse najvećim prijateljima Srbije (drugi su Grci s 12%), samo pet posto Rusa, prema tamošnjim istraživanjima, smatra Srbe ruskim prijateljima te su u poretku tek na 14. mjestu, debelo iza Bjelorusa, Kineza, Indijaca, Kazahstanaca, Turaka i Sirijaca.