Solsticij

Solsticij je suncostaj, moment u kojemu Sunce, u prividnom gibanju oko Zemlje, postigne najveći pozitivan odnosno negativan nagib, a onda i dan u kojemu se to događa. Ljetni solsticij ili dugodnevnica (na sjevernoj Zemljinoj polutci) bilježi se tradicionalno 21. lipnja, ali oko 22. lipnja Sunce postiže deklinaciju od +23°27’, pa je tada dan najdulji (u nas oko 16 sati) a noć najkraća.

Kratkodnevnica (na sjevernoj hemisferi) ili zimski solsticij se pak tradicionalno bilježi 21. prosinca, ali oko 22. prosinca Sunce postiže deklinaciju od -23°27’, kada je dan najkraći (u nas oko 8 sati). Simboliku solsticija određuje njegova dvostruka narav: ljetnim solsticijem počinje ljeto, ali i silazna faza godišnjeg ciklusa, a zimskim počinje zima, ali i uzlazna faza, pa se uz zimski vežu i Božić i sve slične svetkovine ponovnog rađanja, dok su uz ljetni vezane svetkovine Sunca (pa i Krista kad se uspoređuje sa Suncem i kad se slavi kao kronokrator, gospodar vremena).

Grčko-rimski svijet tu je dvojnost označavao solsticijskim vratima i dvoličnim Janu- som, kršćanstvo je repliciralo kroz dva sveta Ivana, ljetnoga i zimskoga. Krstiteljeve riječi o Kristu: “On mora rasti, a ja se umanjivati” (Iv 3,30) vezuju se uz opažanje da je Isus rođen o zimskom solsticiju, a Krstitelj o ljetnome. “Solsticij” je u hrvat- skome posuđenica koju objašnja- vaju još Belostenec i Jambrešić, internacionalni latinizam, u latinskome “solstitium” (koristi ga i Vergilije, objašnjava Plinije), složenica: “sol” (sunce) i “sisto” (zastajem), kojemu je korijen “sto” (stojim).