Norveški režiser Hans Petter Moland (1955) inozemni ugled je stekao 2000. kad je snimio film “Aberdeen” koji je iste godine igrao i na festivalu u Puli. Tim filmom ceste, Moland se pokazao kao režiser koji umije uzeti globalno popularne žanrove i duhovito ih presaditi u skandinavski kontekst.
Molandov novi film “Po redu nestajanja” - koji je u ponedjeljak prikazan na Berlinaleu - također počiva na takvom konceptu. Riječ je o kriminalističkoj crnoj komediji koju bi se lako moglo opisati kao “norveški Fargo”, ali sa začinom Tarantina.
Junak Molandovog filma je Nils (Stellan Skasgard), šutljivi vozač ralice kojem se sin predozirao. Nils uskoro dozna da je predoziranje zapravo bila mafijaška likvidacija u kojoj je Nilsov sin bio tek kolateralna žrtva. Nils kreće u osvetnički pohod u kojem smiče jednog po jednog gangstera, iznuđujući od njih imena nadređenih.
Stvar se zakomplicira kad mafijaški bos pomisli da mu ljude ubija srpska konkurencija. Stoga ubije srpskog kurira za kojeg se ispostavi da je unuk vođe bande. Pri tom vođu srpske mafije glumi Bruno Ganz i na srpskom glumi dijaloške scene sa svojim pomoćnicima - Sergejem Trifunovićem i Goranom Navojcem.
Sve izloženo, međutim, samo je dio neopisivo kompliciranog zapleta u kojem ulogu imaju i Nilsova familija, ali i mafijaševa žena s kojom ratuje za skrbništvo. Nju glumi Birgitte Hjort Sorrensen iz “Borgena”.
Kao krimiću, Molandovom bi se filmu moglo naći zamjerku, i vjerujem da ima onih koje će iritirati maniristički zaplet, estetiziranje nasilja i uzdizanje vigilantske osvete. No, Molandu se treba priznati redateljski dar, a ponajprije duhovitost. Tako Moland dvije mafije karakterizira kroz kulturne stereotipe: šef Norvežana je vegan koji živi u skandinavskom interijeru i pije voćne šejkove, a Ganz jede janjeći rep u šubari.
Srpske gangstere osobito razbjesni što su njihovog čovjeka objesili na znak nadmorske visine 1389 metara (za što vjeruju da je asocijacija na Kosovo), a jedna od scena koja bi mogla biti kultna je i ona u kojoj Navojec hvali zubarsku skrb u norveškim zatvorima. Jedan od provodnih gegova filma je i taj da krediti glumaca nisu na početnoj špici, nego se pojavljuju kao “osmrtnica” kako koji lik umre. Pri tom svaka šoneta ima znak pripadajuće vjere: protestantski i pravoslavni križ, ili veganski znak.
Osim Molandove krimi komedije, glavni je program u ponedjeljak donio još dva filma. Film “Rileyev život” novi je naslov neumornog novovalovskog djeda Alaina Resnaisa koji ima - 91 godinu! To je ekranizacija je istoimenog salonskog komada britanskog pisca Alana Ayckbourna. Film je snimljen posve teatarski, a u njemu glumi “all stars” starijih francuskih glumaca, uključujuči Sabine Azema i Andre Dussoliera. Svejedno - to je film kojem te teško shvatiti svrhu nastanka.
Kineski “Slijepa masaža” povratnički je film režisera Lou Yea, čovjeka koji je bio jedan od stjegonoša “šeste generacije” kineskog filma, ali je u domovini imao i cenzorskih problema nakon što je 2006. u filmu “Južna palača” tematizirao masakr na Tienanmenu. “Slijepa masaža” njegov je povratnički film u oficijelnu kinesku industriju. U Kini postoji tradicija da maserske poslove rade slijepci, a slijepe ljude potiče se organizirano da se educiraju u fizioterapiji. Lou Yeov film prati jedan takav salon za masažu.
Režiser prati cijeli niz muških i ženskih slijepih masera, razapetih između vlastita hendikepa, sentimentalnih žudnji i okrutnog, kompetitivnog društva koje ih okružuje. Kako prati veliki broj muških i ženskih likova i njihove (ponajviše) ljubavne peripetije, Lou Yeov film mogao bi se opisati i kao prva slijepa sapunica u povijesti.