U svojoj klasičnoj knjizi o holivudskoj melodrami, francuski povjesničar filma Jean Loup Bourget je napisao kako svaka filmska melodrama u osnovi prepričava priču o Pepeljugi. Možda to ne vrijedi baš za svaku melodramu, no sigurno vrijedi za “Zvijezda je rođena”.
Klasični film Williama Wellmana iz 1937. pripovijedao je priču o skromnoj “pepeljugi”(Janet Gaynor) čiju zbiljsku divotu otkrije vremešni, bogati i talentirani “princ” - holivudski glumac (Frederic March). Nakon što pepeljugu on “uvede u dvorac”, njihovi se usudi preokrenu. Junakinja filma postaje zvijezda, a “prinčeva” karijera polako vene, sve dok ne shvati da stoji na putu ženi koju voli. On se žrtvuje za njen probitak, no ta žrtva u završnici filma posluži kao afirmacija patrijarhata. Klišej o uspješnim muškarcima iza kojih stoji žena, “A Star is Born” preokreće u kontra-klišej: iza svakog ženskog uspjeha, stoji Pokroviteljski Princ.
Jednostavna, efektno shematična i arhetipska, priča Wellmanovog filma uhvatila je korijenje. Sam film doživio je ogroman uspjeh, a od 1937. do danas doživio je dva remakea, jedan u žanru mjuzikla 50-ih, te drugi u žanru rock-mjuzikla 70-ih. U oba je izvorni milje Hollywooda odmijenjen onim glazbene industrije, oba su održavali muzički ukus svoje ere, a rock verzija iz 70-ih s Krisom Kristoffersonom i Barbrom Streisand bila je uvelike čedo ere prekomjerja i ekscesa tadašnje muzičke kulture.
Zanimljiv rezultat
S obzirom na “astronomsku” pravilnost s kojom Hollywood proizvodi remake “Zvijezda je rođena”, nije osobito iznenađenje što se - eto - pojavio još jedan. Ono što - međutim - jest iznenađenje je to kakav je remake “A Star is Born” dobio. Uz melodramu i mjuzikl obično očekujemo stilizaciju, raskoš i nešto “veće od života”. “A Star is Born” u režiji Bradleyja Coopera - međutim - uopće nije takav film. Riječ je o filmu koji je u shematični, bajkoviti zaplet ucijepio puno “sundanceovskog” realizma. Rezultat je zanimljiv i čudan film koji je ispao kudikamo pametniji nego što je trebao biti.
Nova, Cooperova verzija “A Star Is Born” zbiva se - kao i dvije od tri prethodne - u muzičkoj industriji. Junak filma je Johnatan Maine (Cooper), iskusni stadionski roker kojem karijera ide dobro, unatoč činjenici da pije kao smuk. Jedne večeri, Maine nakon koncerta naloži vozaču da ga odvede na kasno piće u prvi bar koji vide. Ispostavi se da je to bar s drag-queen programom. Među pjevačima koji nastupaju je i Ally (Lady Gaga), koja nije transvestit nego “prava” cura. Ally fenomenalno otpjeva pjesmu Edith Piaf. Maine je pozove van. Ispostavi se da Ally i sklada i piše, ali je diskografski menadžeri odbijaju jer - među ostalim - ima poveći nos. Maineu se mlada pjevačica svidi, pa organizira malu urotu: natjera je da usred njegovog stadionskog koncerta iziđe na scenu i otpjeva vlastitu pjesmu u njegovom aranžmanu, s njegovim bendom.
Rizik
“Zvijezda je” - kako nam naslov nagoviješta - “rođena”. Ally u hipu postane zvijezda u usponu, ona i Maine se vjenčaju, no sam Maine u tom je trenutku već u silaznoj putanji. Pije previše, a finale blamaže je kad se osramoti na dodjelama Grammyja, u trenutku dok mu žena prima priznanje.
Nova verzija “A Star is Born” spada u one projekte koji su se dugo pirjali u ladicama studija. Još 2011. film je trebao režirati Clint Eastwood, izvorno je glavna glumica bila Beyonce, a Bradley Cooper je bio u projekt uključen kao glumac kad još nitko nije pomišljao da bi ga režirao. Cooper se na koncu latio režije, a glavna uloga dopala je njujorškoj multimedijskoj pjevačici i performerici Lady Gagi, što je filmu svakako priskrbilo vidljivost, no nosilo je i rizik. Gaga - naime - ima tek majušno glumačko iskustvo, a k tomu je od Coopera mlađa samo devet godina, što ne odgovara dobnoj razlici među likovima.
Činjenica da je Cooper uzeo režiju filma na koncu se pokazala dobitnom. Kontraintuitivno, Cooper je shematičnu, bajkovitu priču “veću od života” odlučio režirati izrazito realistički. U film je uvrstio puno izvorno pisane muzike, no film nije mjuzikl, jer je glazba tu samo kad se izvodi na sceni. Izvandijegetsku muziku sveo je na minimum, uklonio iz filma svaku stilizaciju, ambijent postavio realistički. Obama glavnim likovima je razradio iscrpan i zanimljiv klasni i socijalni kontekst.
Režijski, film kudikamo više nalikuje realističkom stilu indiewood filmova kao što su “Manchester by the Sea” ili “Moonlight” nego uvriježenom stilu melodrame. Takvom ključu podređena je i gluma. Lady Gaga se za gotovo potpunu početnicu u tome odlično snašla: onima koji je poznaju i vole bit će neobično vidjeti tu zvijezdu - znanu po ekscesnom i ekstravagantnom stilu - potpuno sljuštenu. Bez ekstravagantnih oprava od aluminija i žice, bez make upa i štukature, Lady Gaga glumi beskrajno obični, neugledni curetak koji ima - jedino glas.
Vječna Pepeljuga
Školski principi filmskog stila vele da nerealistički, bajkoviti zapleti idu pod ruku sa stilizacijom u režiji, a realistički zapleti s realizmom u režiji. Cooper je odlučio riskirati i ići protiv takvog intuitivnog principa. Na koncu, rezultat je ispao sasvim OK. Film ima likove kojima vjerujete, ima emociju, shematičnost zapleta je mukotrpno, ali uspješno zamaskirana, a uvelike patrijarhalni finale (žena se u slavu mrtvog muža predstavlja kao “Miss Maine”) Cooper je sakrio da što manje strši. Uložio je i trud i talent da maskira skrivene probleme, no ne bi bio u krivu i onaj tko bi rekao da su to i dalje - skriveni problemi, te da je Cooper očiti režijski talent mogao uložiti i u predložak koji je manje pojelo vrijeme.
Analitičarima Hollywooda će - pak - biti zanimljivo analizirati da “A Star is Born” - film o mladoj zvijezdi koja se uspinje u karijeri preko afirmiranog seksualnog partnera - žanje golem uspjeh upravo u jeku #MeToo ognjice. Čak ni vrućica političke korektnosti, izgleda, ne može nauditi nepoderivoj i vječnoj pepeljugi.