Medalja

Medalja je skulptorsko djelo, okrugla kovinska pločica s reljefom barem na jednoj strani i napisom. Slična je kovanu novcu, i po izgledu a nerijetko i po tehnici izrade, pa je i sama predmet numizmatike, ali za razliku od novca nema oznaku novčane vrijednosti, a mogu je izdavati i privatnici i ustanove, a ne samo države.

Ima lice i naličje (avers i revers), što je otvorilo prostor za efektne ali neutemeljene frazeme (“druga strana medalje”, kao da je na naličju sadržaj suprotan onome na licu).

U umjetnost je medalja ušla kad ju je 1438. počeo kovati Pisanello (Antonio di Puccio Pisano) kao dar kojim je papa Eugen IV. odlikovao bizantskog cara Ivana VIII. Paleologa nakon Koncila u Ferrari. To je bio povratak lika žive osobe, nazočne na novcu od antike do Karla Velikoga.

Medalje se često koriste kao materijalni znak nekog priznanja. Države ih znaju davati kao odlikovanja, a ima država gdje su upravo medalje najviša odlikovanja (Kongresna medalja časti u SAD, Zlatna medalja u Italiji itd.). Zahvaljujući olimpijskom pokretu uvriježile su se kao sportska priznanja za prva tri osvojena mjesta: zlatna za prvo, srebrna za drugo, a brončana za treće (u šali se za četvrto mjesto katkad rabi kontradiktorni frazem “drvena medalja”).

“Medalja” je u hrvatskome posuđenica iz talijanskoga (“medaglia”), kamo je dospjela iz latinskoga.

U Rimu je “medalia” bio bakreni novčić, izvorno “medialia” (polovinka), izvedena iz pridjeva “medialis” (srednji, osrednji). Augmentativ je “medaglione”, odakle u hrvatskome “medaljon”, danas uglavnom manji od medalje.