Pristojba

Pristojba je taksa, propisana novčana naknada za neki posao odnosno uslugu. Ona nije rezultat dogovora uslugodavca i uslugoprimca, nego je određuje neka nadležna vlast, koja odlučuje što je u tom slučaju pravično platiti. Naziv naime sugerira da je to upravo onaj iznos koji pristaje toj usluzi, koji pristoji (dolikuje) platiti.

Naravno, o pristojnosti pristojbe nemaju svi isto mišljenje, pa se lako može dogoditi da je onaj koji je plaća smatra nepristojno visokom za ono što dobiva, a da je nepristojno niskom za ono što daje odnosno za ono što sam plaća smatra onaj u čiju blagajnu pristojba prispijeva.

Tako i sada traje rasprava oko pristojbe za televiziju (koja je podmuklo nazvana pretplatom, a riječ je o parafiskalnom nametu): s Hrvatske televizije tvrde da im je 60 kuna

mjesečno dovoljno samo za komercijalne programe, za koje ubiru prihod od reklama, a da baš iz onih 20 kuna financiraju nekomercijalne programe: obrazovni, dječji, dramski, manjinski, te glazbenu produkciju.

“Pristojba“ je u hrvatskome neologizam koji je Šulek uveo u svoj njemačko-hrvatski rječnik kao kalk po njemačkoj riječi “Gebühr” (sinonim za “Taxe”) od glagola “gebühren” (pristojati se). “Pristojba” je postverbal glagola “pristojati (se)”, staroslavenske složenice (usp. ruski “pristojat’”) u kojoj su prilog “pri” i glagol “stati/stajati”, staroslavenskoga i praslavenskog podrijetla, iz indoevropske osnove “*sta-”, usp. grčki “hístemi” i latinski “sto” (stojim), odakle španjolski “estar”, dalmatski “stur” i talijanski “stare” (stati), usp. i engleski “stand” i “stay”, njemački “stehen” itd.